69. HAYBER
Mekke ile yapılan anlaşma, kuzeydeki diğer tehlikelerle ilgilenme fırsatı verdi. Bunlardan en büyüğü çoğu İslâm düşmanı olan yahudilerin yaşadığı Hayber şehri idi Büyücü Labîd'e büyük bir ihtimalle onlardan biri rüşvet vermişti. Fakat Beni Nadir ve onların Hayber'li akrabalarına karşı bir girişimde bulunmak için bundan daha kesin deliller ve genel nedenler vardı. Onların Medine'yi işgal etmesi sözkonusu değildi. Bir iki kişi dışında onlardan kimse Hendek savaşma katılmamıştı. Fakat her seferinde Kureyş'e saldın teşvikini veren ve Gatafan'ı da Kureyş'le bir olmaya ikna eden onlardı. Gatafan'ın hâlâ Medine'ye düşman olmasına da onlar neden oluyorlardı. Hayber bu şekilde kaldığı sürece Medine tam bir barış yaşayamazdı.
Bu yönde ergeç bir girişimde bulunulması gerektiği uzun süreden beri biliniyordu. Çünkü Peygamber (s.a.v.), bir süre Önce inen vahydeki yakın zaferin ganimetleri bol olan bir zafer Hayber'in fethi anlamına geldiğinden emindi. Fakat bu, Müslüman olduğunu söyleyen herkes tarafından paylaşılmamalıydı. Vahiy, Umre'ye katılmayan bedevilerin tamamen maddi kaygularla savaşlara katıldıklarını söylüyordu. Umrede ganimet ve çapul imkânı olmadığı için katılmaya değer bulmamışlardı. Bu nedenle şüphesiz Arabistan'ın en zengin topluluklarından biri olan Hayber'in fethinde de rol almamaları gerekiyordu.
Bu, nisbeten küçük bir kuvvetle yola çıkmak anlamına geliyordu. Gerçi küçük bir kuvvet olması, plânlarının son ana kadar gizli kalmasını sağlayabilirdi. Fakat yine de bu proje duyulduğunda ağızdan ağıza bir gerçek imiş gibi değil, bir efsane gibi yayıldı. Hayber'in aşılamaz gücünü herkes biliyordu. Kureyş ve diğer islâm düşmanları bu haberlerin doğru olmasını' ümit ediyorlardı. Çünkü eğer bu doğruysa, Muhammed ts.a.v.) müthiş bir yenilgi yaşayacaktı. Fakat onun deli olmadığım bildikleri için bu haberlerin yalan olmasından korkuyorlardı. Hayber'lİler ise o denli kendilerinden emindiler ki bu haberlere inanmadılar. Muhammed <s.a.v.)'in Medine'den yola çıktığı haberi kendilerine ulaşıncaya kadar müttefiklerine yardım haberi göndermediler. Ancak bu haberler ulaştığında şefleri Kinane, Gatafan'ı ziyaret etti ve yardımlarına karşılık o yılın hurma hasadının yarısını teklif etti. Gatafan'lılar bunu kabul ettiler ve dörtbin kişilik bir ordu göndereceklerine söz verdiler. Haybe- yahudileri hergün zırhlanın giyip toplam onbin kişi ol ,n ordularını hergün sıraya sokmayı gelenek haline getirmişlerdi. Gatafan'm da yardımıyla ordu ondörtbin kişiye ulaşacakta. Medine'den gelen haberlere göre ise ordu sadece altıyüz kişi idi.
Peygamber (s.a.v.) yola çıkmadan Önce Evs'li Ebu Ahs (r.) ona geldi ve bir sorunu olduğunu söyledi. Üzerine bineceği bir devesi vardı, fakat elbiseleri çok eskiydi ve ne yolculukta kendisi için, ne de ailesine bırakabileceği yiyecek parası yoktu. Bu aşırı bir durum olmasına rağmen, ona benzer daha birçok kişi vardı. Fakat Umre'ye giderken çok şey harcanmıştı ve o güne dek kazanılan tüm ganimet ler de sayısı gün geçtikçe artan Muhacir Müslümanlara harcanarak tüketilmişti. Peygamber (s.a.v.) Ebu Abs (r.)'a tek şey olarak elinde kalan uzun ve yeni bir giysi verdi. Fakat birkaç gün sonra sefer sırasında onu daha kötü ve eski bir elbiseyle gördü. «Sana verdiğim elbise nerde?» diye sordu. «Onu sekiz dirheme sattım» dedi Ebu Abs (r.) «Daha sonra kendim için iki dirhemlik hurma aldım, iki dirhemim de aileme geçimleri için bıraktım. Geri kalan dört dirheme de bir elbise aldım.» Peygamber (s.a v.) küçüldü ve: «Ey Abs (r.) 'm babası sen ve arkadaşların gerçekten fakirsiniz. Fakat nefsimi kudret elinde tutana yemin olsun ki, bir müddet daha yaşarsınız, bolluk içinde yaşayıp ailelerinizi de bolluk içinde yaşatacaksınız. Bir yığın dirhem ve köleye sahip olacaksınız ve bu sizin için iyi olmayacak"[1].
Sefer sırasında Peygamber (s.a.v.) iki kamp yeri arasında orduyu durdurdu ve İbn el-Ekva (r.) adındaki güzel sesli bir Eslem'li adamı çağırdı. Devenden in ve bize deve şarkılarından bir şarkı söyle» dedi. Bedevi, onlar develeri üstünde giderken şarkı söyleyecekti. Unutulmayan, kederli ve monoton olan eski melodileri söylüyorlardı. Ibn el-Ekba'nin, Peygamber (s.a.v.)'in Hendek'te Öğrettiği beyti okumasıyla bu kederli hava daha da yoğunlaştı:
«Rabbimiz, biz hiç bir zaman sana yönelmez, Zekât vermez ve namaz kılmazdık.»
Ibn el-Ekva Cr.) bu beyitle başlayan ş'arkıyı tamamladığında Peygamber (s.a.v.) ona: «Allah sana rahmet etsin? dedi. Buna karşı çıkan Ömer: «Ey Allah'ın Rasulü, sen bunu kaçınılmaz kıldın. Keşke onunla daha fâzla beraber ola-biîseydik!» dedi. Hepsinin bildiği gibi, Ömer, onun yakında şehit olacağını kastediyordu. Çünkü onlar, Peygamber (s.a.v.) kime rahmet dilerse kısa bir süre sonra onun şehit olduğunu görmüşlerdi.
îkibuçuk gün sonra, hedefe sadece bir akşamlık yollan kalmıştı. Hayber ile müttefikleri Gatafan arasında engel oluşturacak bir konumda yol almaları gerekiyordu. Bunu amaçlayan Peygamber (s.a.v.) bir rehber istedi ve geceleyin surların önündeki açık düzlüğe ulaştılar. Gece çok karanlıktı, çünkü hilal henüz yeni çıkmıştı. Ordu o denli sessiz yaklaşmıştı ki şehirde hiç kimse durumun farkında bile-değildi. Sadece sabahleyin bir horoz sesi sessizliği bozdu. Müslümanların kampında o şafak vakti sabah ezanı sessizce okundu. Namazdan sonra sessizlik içinde, sabah ışığıyla ortaya çıkan ekin tarlaları, hurma bahçeleri ve kaleleriyle «Hicaz'ın bostanı»nı seyrettiler. Güneş yükseldi, toprak işçileri ellerinde çapaları, sepetleriyle çıkıp böyle sessiz bir orduyla karşılaşınca çok şaşırdılar. «Muhammed ve ordusu!» diye bağırıp geriye, kalelere kaçtılar. Peygamber (s.a.v.) AUahu Ekber dedi ve zafer dolu bir sesle Haribet Hayber (Hayber harap oldu) sözlerini skledi. Daha sonra Allah'ın insanları cezalandıracağını haber veren bir âyet okudu:
«Fakat (azab) onların sahasına indiği zaman uyarıhp-korkututanların sabahı ne kadar da kötü olur.» (Saffat:177).
Ama «indiği zaman yerine «indirdiğimiz zaman» dedi.
Yahudiler hemen bir savaş konsülü topladılar. İçlerinden bir şefin uyarılarına rağmen kale burçlarındaki siperlerine güvendiler. Yesrib kaleleriyle, dağ hisarları adını verdikleri kendi kaleleri arasında hiçbir karşılaştırma yapılamayacağını söylediler. Bu ayrı gruplarla savaşma karan, onların en zayıf noktalan olan birlik yoksunluğuna dayanıyordu. Kur'an'da Yesrib yahudiîeri için söylenenler Hayber'liler için de geçerliydi:
«Sen onları birlik sanırsın, oysa kalblerİ paramparçadır» (Uaşr: 14).
Küçük, fakat birlik içindeki bir ordu ile karşılaşmak onlar için şanssızlıktı:
«Hİç şüphesiz Allah, kendi yolunda, sanki birbirlerine kenetlenmiş bir bina gibi saf bağlayarak çarpışanları sever» (Haşr: 4).
Bu ordu, şu vaade uyarak nefisleri yücelenlerden oluşuyordu:
«Nice az bir topluluk, dçtha çok olan bir topluluğa Allah'ın izniyle galip gelmiştir; Allah sabredenlerle beraberdir» (Bakara: 249)
İlk gün Peygamber (s.a.v.) en yakın kaleye saldırdığında diğer kaleleri savunanlar birlik olup saldıranlara karşı tek vücut halinde savaşmadılar. Fakat kendi duvarları arkasında kalıp, kendilerini güçlendirmekle meşgul oldular. Bu taktikler iki ordu arasındaki eşitsizliği azaltacak nitelikteydi. Fakat yine de Müslümanların sabrı, yabancı bölgede birden fazla savaş yapıp, uzun süren bir işgal ile sınanıyordu. Hayberliler, Arabistan'da en iyi nişancılar olarak tanınırlardı. Şimdiye kadar Müslümanlar hiç bu kadar fazla kalkan kullanmaya ihtiyaç duymamışlardı.
Kampın gerisinde ise kadınlar sürekli ok yaralarım tedavi ile meşgul oluyorlardı. Peygamber (s.a.v.)'in eşlerinden sıra ikinci defa yine Ummü Seleme'ye gelmişti. Yaralıları tedavi etmek ve safların gerisinde su ihtiyacını karşılamak üzore gelen kadınlar arasında Peygamber (s.a.vj'in halası Safiye (r.), Ümmü Eymen (r.), Nuseybe (r.) ve Enes'in annesi Ümmü Süleym (r.) de vardı.
Günler geçti, fakat hiçbir şey elde edilemedi. Altıncı gece, Ömer (r.)'in gözcülükle görevli olduğu bir sırada kampta bir casus yakalandı. Bu casus hayatı karşılığında Müslümanlara kaleler hakkında bilgi verdi ve hangi kalenin en zayıf ve en çok silaha sahip olduğunu anlattı. îlk önce en az korunan fakat geçmişte diğer kalelere karşı kullanılan bir savaş aletine sahip bir kaleye saldırmalarım önerdi. Medine gibi Hayber'de de uzun süreden beri iç savaş yaşanmıştı. Ertesi gün Müslümanlar kaleyi ele geçirdiler. Kaya fırlatmaya yarayan bir mancınık ve askerlerin kaleye girmek için yakın dövüşe başladıklarında üstünde çatı vazifesi görecek olan bir siperden oluşan savaş aletlerini diğer kalelere karşı kullanmak üzere çıkardılar. Bir bakıma bu aletler sayesinde, zayıf kaleler teker teker düştü. Karşılaştıkları en güçlü savunma Na'im adındaki kalenin savunmasıydı. Burada garnizon büyük bir kuvvetle karşı koyuyordu ve o gün Müslümanlar tarafm-yan yapılan her saldın püskürtüldü. Peygamber (s.a.v.) «Yarın sancağı Allah'ın ve Rasulünün sevdiği birisine vereceğim. Allah bize zaferi onun ellerinden verecek, o hiçbir zaman dövüşten kaçmayan biri- dedi.
Peygamber (s.a.v.) daha önceki seferlerinde sancak nlarak nisbeten daha küçük bayraklar götürmüştü. Fakat Hayber'e, Aİşe (r.)'nin cübbesinden yapılmış büyük siyah bir sancak getirdi. Buna «kartal» adını vermişlerdi. Ertesi gün «Peygamber (s.a.v.) sancağı Ali(r.) 'ye verdi. Daha sonra o ve diğer arkadaşları adına, onlara zafer vermesi için Allah'a dua etti. Zübeyr (r.) ve kırmızı sankU Ebu Dücane (r.)'nin büyük rol oynadığı bir günlük şiddetli bir çarpışmadan sonra Ali (r.) adamlarına son bir hamle yaptırdı ve düşmanın kale kapılarının kontrolünü Müslümanlara bırakarak kalenin içlerine doğru çekilmelerini sağladı. Kale ele geçirildi, fakat adamların çoğu arkadaki bir kanaldan diğer kalelere kaçmışlardı.
«Beni Gafatan nerede?» sorusu Hayber'de devamlı sorulan fakat cevap alınamayan bir soruydu. Onlar gerçekten söz verdikleri gibi dörtbin kişilik orduyla yola çıkmışlardı. Fakat bir günlük yol gittikten sonra geceleyin konakladıklarında yerden mi, gökten mi geldiğini anlayamadıkları bir ses duydular.. Ses arka arkaya üç kez «Halkınız! Halkınız! Halkınız!» diye bağırdı. Bunun üzerine adamlar ailelerinin tehlikede olduğunu hayal ettiler ve aceleyle geri döndüler. Fakat geri döndüklerinde herşeyin yerinde olduğunu gördüler. Bir bakıma, düşmanın yenilmesinde bir payları olamayacak kadar geç kaldıklarını düşündükleri için, ikinci kez yola çıkmayı göze alamadılar.
Hayber'deki kalelerden en dayanıklısı Zübeyr hisarı denilen kaleydi. Kalenin girişinde sarp kayalıklar vardı, diğer tarafları ise dimdik uçurumdu. Diğer kalelerden kaçan savaşçıların çoğu, bu kalenin kuvvetlerine katılmıştı. Peygamber (s.a.v.) kaleyi üç gün boyunca kuşatma altında tuttu. Üçüncü günün sonunda diğer kalelerden birinden bir yahudi geldi ve Peygamber (s.a.v.)'e onların sonsuza dek savunmalarını sağlayacak gizli bir kaynaklan olduğunu haber verdi. Kendini, ailesini ve mallarını garanti altına "almak şartıyla bu sırrı ona söylemeyi teklif etti. Peygamber (s.a.v.) bu teklifi kabul etti. Adam ona kale duvarları altından geçen bir su kaynağı olduğunu,
Zübeyr kalesindekilerin bu kaynağa merdivenlerle inip su aldığını anlattı. Su hiç bir zaman kurumadığı için kalede-kiler hiç su depolama ihtiyacı duymuyorlar. Eğer su kaynağı engellenirse birkaç gün içinde dövüşeni eyecek kadar susuz kalacaklardı. Peygamber (s.a.v.) bu plânı uyguladı ve şiddetli bir çarpışmadan sonra kaley aldı.
Karşı koyabilecek güçte olan son kale Kamus idi. Bu kale, Beni Nadir'in en zengin ve en güçlü kollarından biri olan Kinane ailesine aitti. Bazıları uzun süreden beri Hay-ber'de yaşıyordu. Oysa ailenin çoğu Medine'den sürgün edildikten sonra Hayber'e yerleşmişti. Gatafan'ın yardımını özellikle bunlar bekliyorlardı. Onların sözlerinde durmaması Kinane'lileri büyük bir hayal kırıklığına uğratmıştı. diğer kalelerden kaçıp Kamüs'u dolduran yahudilerin getirdiği kötü haberler moral çöküntülerini daha da artırıyordu. Bununla birlikte ondört gün karşı koydular. Daha sonra Kinane, Peygamber' (s.a.v)'e görüşmek istediğini bildiren bir haber gönderdi, Kinane ailesinden bir kaç kişi ile birlikte kaleden çıktı. Görüşmeler sonunda, yahudilerin Hayber'i ve tüm mallarını Müslümanlara bırakıp gitmeleri şartıyla ne onlardan, ne de ailelerinden kimsenin öldu-rülînemesine ve esir alınmamasına karar verildi. Peygamber (s.a.v.) son bir şart daha ekledi: eğer bir kişi bile mal larını götürmeye kalkarsa, hayatları tehlikede olacaktı. Kinane ve diğerleri buna razı oldular. Peygamber (s.a.v.) Ebu Bekir (r.), Ömer (rj, Ali (r.) ve Zübeyr'r.)'le birlikte on yahudiyi anlaşmaya şahit tuttu.
Fakat kısa bir süre sonra hem Müslümanlar, hem de yahudüer, mallarının büyük bir kısmının gizlenmiş olduğunu farkettiler. Medine'den getirdikleri ve Medine sokaklarında herkesi büyüleyen o meşhur Beni Nadir serveti neredeydi? Peygamber (s.a.v.) bunu Kinane'ye sordu. Kinane Hayber'e vardıklarından beri silah ve zırh almak için mallarını sattıklarını bu nedenle de servetlerinin azaldığını söyledi. Yahudiler onun yalan söylediğini biliyorlardı. Bunun yanısıra, artık bir Peygamber (s.a.v.)'in huzurunda olduklarına inandıkları için çoğu endişeliydi. Ona tabi olmalarına gerek, olmadığını, çünkü onun kendilerine gönderilmediğini düşünüyorlardı. Fakat yine de onu kandırmak çok tehlikeli olabilirdi. Kinane'nin çok sevdiği adamlardan biri ona gidip hiçbir şey gizlememesi için yalvardı. Çünkü eğer gizlerse Peygamber (s.a.v.) bunu mutlaka haber alırdı. Kinane sinirlenerek onu tersledi. Fakat bir gün bile geçmeden hazine bulunmuştu. Kinane ve ona yardım eden kuzeni ölüm cezasına çarptırıldılar. Aileleri de esir alındı.
Kamûs'un düşmesinden sonra geri kalan iki kale de aynı şartlarla teslim oldular. Daha sonra Hayber yahudi-leri toplanıp bir danışma meclisi kurdular. Sonunda şöyle bir karara vardılar: Peygamber (s.a.v.)'e çiftçilikten ve bahçecilikten iyi anladıklarını öne sürerek her yıl hasadın yansını vergi olarak verip, Hayber'de kalmayı teklif edeceklerdi. Peygamber (s.a.v.) buna razı oldu. Fakat gelecekte eğer isterse, onların gitmesi gerektiğini de ekledi. îş-te o zaman Müslümanların kuzeydoğuda zengin bir vaha olan Fedek'e bir sefer düzenledikleri söylentisi çıkta. Fedek yahudileri, Hayber'e uygulanan vergiyi duyunca, aynı şartlarla teslim olmak istedikleri haberini gönderdiler. Bu şekilde Fedek de, savaş yapmadan kazanılan diğer yerler gibi Peygamber (s.a.v)'in özel mülkiyetine geçti.
Bütün meseleler halledilip, zafer kazanan ordu istirahata çekildiğinde, Sellam îbn Mişkem'in dul eşi bir kuzu haşladı ve her tarafını zehirledi. Peygamber (s.a.v)'in çoğunlukla kuzunun kolunu sevdiğini duyduğu için o bölgeyi özellikle zehirledi. Daha sonra kuzuyu kampa götürdü ve Peygamber (s.a.v.)'in önüne koydu. Bunun üzerine Peygamber (s.a.v.) ona teşekkür etti ve beraberindeki arkadaşlarını yemeğe davet etti.
Peygamber (s.a.v.)'İn hemen yanında, Müslümanlara ikinci Akabe'de liderlik yapan ve Mekke'ye doğru ilk namaz kılan kişi olan Bera'nın oğlu Hazreç'li Bişr oturuyordu. Peygamber (s.a.v.) kuzudan bir. lokma aldığında ağ-zmdakileri tükürdü ve «Ellerinizi çekin! Bu kol bana zehirli olduğunu söyledi» dedi. Kadına haber gönderdi ve kolu zehirleyip zehirlemediğini sordu. Kadın: «Sana kim söyledi?» diye sordu. Peygamber (s.a.v.) «Kolun kendisi» dedi, «Bunu niçin yaptın?» Kadın: «Halkıma neler yaptığını biliyorsun; baoamı, amcamı ve kocamı öldürdün. Ben de kendi kendime; eğer o bir kralsa ondan kurtulacağım, eğer bir Peygamber'se zehirli olduğunu, anlar dedim.» dedi. Bişr'in yüzü zaten sararmıştı. Çok geçmeden Öldü. Fakat Peygamber (s.a.v.) buna rağmen kadını bağışladı-.[2]
Müslümanların eliyle kocasını ve babasını kaybeden tek kadın o değildi. Kinane'nin hazineyi saklaması üzerine alınan esirler arasında, Kinane'nin dul eşi ve Beni Kura-zalıları Peygamber Cs.a.vJ'le yaptıkları anlaşmayı bozmaya ikna eden ve Hendek Savaşından sonra onlarla birlikte öldürülen Huyay'm kızı Safiye'de vardı. Safiye onyedi yaşındaydı ve Kinane ile evleneli henüz bir iki ay olmuştu. Bu süre boyunca Safiye ile Kinanenîn evlilikleri mutlu geçmemişti. Babası ve kocasının aksine Safiye çok dindar bir kadındı. Küçük yaşından beri halkının bir Peygamberin geleceğinden bahsettiğini duymuştu ve bu onun hayallerini doldurmuştu. Daha sonra halkı Mekke'de. Kureyşiı bir Arab'ın Peygamberlik iddiasında bulunduğundan bahsetmişlerdi. Sonra onun Küba'ya ulaştığı haberi gelmişti. Bu olay o daha on yaşında bir çocukken yedi yıl Önce olmuştu. O babasıyla amcasının bu adamın bir sahtekâr olduğunu gözleriyle görmek için Küba'ya gittiklerini de hatırlıyordu. Fakat herşeyden çok onların gece yarısı üzüntü ve nayal kırıklığı içinde geri dönüşleri belleğine işlenmiş ti. Söylediklerinden onların bu yeni gelen adamın Peygamber olduğuna inandıkları, fakat ona karşı çıkmaya niyetlendikleri anlaşılıyordu. Onun küçük aklı buna hayret etmişti[3].
Evlendikten kısa bir süre sonra ve Peygamber (s.a.v.)'-ip Hayber önlerine gelmesinden bir süre önce bir rüya görmüştü. Gökte asılı parlak bîr ay gördü, bunun altında Ma[4]ine şehrinin uzandığını biliyordu. Daha sonra ay Hayfcer'e doğru ilerlemeye başladı ve kucağına düştü. Uyandımda Kinane'ye rüyasını anlattı, fakat o Safiye'nin yüzü ne bir tokat attı ve «Bu sadece senin Hicaz Kralı Muham med'i arzu ettiğin anlama gelir» dedi. Bir esir olarak peygamber (s.a.v.)'e getirildiğinde yüzünde hâlâ darbenîr izi vardı. Peygamber (s.a.v.) ona bunun neden olduğunu sordu, o da rüyasını anlattı. O sırada Beni Kelb'ten Dihye adında bir adam, Safiye'yi Hayber'den kendisine düşecek olan ganimet payı olarak istemiş, Peygamber (s.a.v.) de bunu kabul etmişti. Fakat Safiye'nin rüyasını dinleyince Dihye'ye onun kuzenini alması için haber gönderdi. Daha sonra Safiye'ye dönüp onu serbest bırakacağım, bir yahu-di olarak kalıp halkına dönmek veya Müslüman olarak Peygamber (s.a.v.)'in eşi olmak arasında bir seçim yapmasını söyledi. Safiye «Allah'ı ve Rasulünü seçiyorum» dedi. Medine'ye doğru yola çıkıldı ve Rasulullah'la Safiye (r.) ilk konakta evlendiler.
Sefer henüz bitmemişti. Çünkü geldikleri yoldan dönmek yerine biraz batıya-dönüp Vadi'1-Kura yahudilerinin kalelerini de kuşattılar. Bu yahudiler Hayber'le anlaşmalı idiler, üç günün sonunda Hayber'deki şartların aynısını kabul edip teslim oldular.
Kuzeye doğru yürünürken orduya şarkı söyleyen Es-lem'li tbn el-Ekva (r.) Hayber'de kaleye saldırırken öldürülmüştü. Nasılsa kendi kılıcı kendisine dönmüş ve ona ölümcül bir yara vermişti. Ensar'dan biri bu nedenle onun bir şehit sayılamayacağını iddia etti. «Bunu söyleyen yalan söylüyor» dedi Peygamber (s.a.v.) «Gerçekten O, bir yüzücünün suyu geçtiği gibi kolaylıkla Cennet bahçelerinden geçti»[5]. Şehitlikle ilgili başka bir tartışma da Vadİ'î-Kura'da çıktı. Peygamber (s.a.v.)'in zenci kölesi Kerkere, bir devenin semerini çözerken isabet eden bir okla öldürülmütü. Peygamber (s.a.v.) herkesin sorduğu bu soruya şu cevabı verdi: «Şimdi o, Hayber'de çaldığı ve şimdi alev haline gelen cübbenin altında cehennem ateşinde yanıyor.»[6] Peygamber (s.a.v.) sürekli olarak, kendisiyle birlikte yaşama ayrıcalığına sahip olan Sahabeyi, bu ayrıcalığın bazı büyük sorumlulukları da beraberinde getirdiği konusunda uyarırdı. Çünkü Allah adildir ve onları, kötülüğe karşı koymanın çok zorlaştığı kötü çağlarda yaşayanlardan daha şiddetli cezalandıracaktır. Peygamber (s.a.v) şöyle derdi: «Siz öyle bir çağda yaşıyorsunuz ki, kanunun onda birine uymazsanız mahkum olursunuz. Fakat öyle bir çag gelecek ki o zairfan kanunun onda birine uyan kurtulacak[7]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] W. 636.
[2] B. U, 23
[3] I. I. 354-5
[4] Dihyu (,ok güzel bir adamdı. Peygamber (s.a.v.) onun hakkında -Gördüğüm adamlar içinde Cebrail'e eh çok benze-vı-n Dihye el-Kalbî- derdi. I. S. IV, 184.
[5] W.662.
[6] I. I. 765
[7] Tir. XXXI, 79.